Yılın Sözcükleri - 2023

Oxford sözlüğünün yılın kelimesi olarak “post-truth” kavramını seçtiği 2016 yılından beri yılın sonuna doğru kim hangi sözcüğü yılın sözcüğü olarak seçmiş diye bir bakarım. Bu yıl, sözlüklerin yılın sözcüğünü seçtiğine dair muştuyu şahane yazar Ümit Alan’ın köşesinden aldım. Akademik olduğu kadar muzip bir üslupla yazdığı köşesinde sözlüklerin hangi sözcüğü seçtiğini derleyip, bir de Türkiye’de yılın kelimesinin ne olduğunu sormuş. Okumak isteyenleri şu tarafa alayım. https://10haber.net/2023/12/06/peki-turkiye-icin-yilin-kelimesi-ne-308525/

2023 yılının Oxford sözcüğü rizz. Karizma sözcüğünün sosyal medya diline evrilip argolaşmış hali. İlk kez bir youtuber’dan duyulmuş. Dillere pelesenk olmuş, sözlüklere girivermiş. Post-truth, gaslighting, youthquake gibi çağının ötesine geçebileceğine inandığım sözcüklerden olacağını sanmıyorum, zira çok ısınamadım. Biraz sabun köpüğü görüntüsü verdi. (Ben kimsem?)

Merriam-Webster'ın seçtiği yılın sözcüğü "authentic" (otantik). Yeni bir sözcük değil elbette ama onu yılın kelimesi yapan şey özelikle yapay zekaya dayanan içeriklerin (generative AI) hızla yayılmasıyla neyin gerçek, neyin sahte olduğunun arasındaki çizginin iyice belirsizleşmeye başlamasına dayanıyor. Her zamankinden daha fazla düşündüğümüz, hakkında yazdığımız, arzuladığımız ve yargıladığımız bir şeyi ifade eden terim olarak sunuyor yılın sözcüğünü. 

Burada bir parantez açıp biz İngilizce öğretmenleri açısından da mesleki bir terim olarak kullanılan bir sözcüğün seçilmiş olmasından duyduğum memnuniyeti dile getireyim. (Heheeyt) Ana dilde ve o dilin konuşulduğu ülkelerde kullanılan her türlü materyale otantik materyal diyoruz ve dil öğrenimi sürecinde otantik materyallerden faydalanmanın öneminden dem vuruyoruz. İngilizce konuşulan bir ülkede üretilmiş envai çeşit materyal bu kategoriye girer mesela. 

Yılın sözcüğü listemizdeki bir diğer sözcük halüsinasyon. Halüsinasyon iki farklı sözlüğün listesine girmeyi başarmış. Dictionary.Com ve Cambridge Sözlükleri. Yine sözcğün arka planında 2023’e damgasını vuran Yapay Zeka kavramı var. Yapay zekayı ‘da Collins sözcüğü yılın sözcüğü seçmiş. Generative AI (Üretken yapay zeka) altyapılı chat botlarının dil üretirken yanlış yapmasına halisünasyon görmesi deniyormuş. Kanaatimce yapay zeka ve etrafında dönen hadiseler önümüzdeki yıllar için de mevcut ve yeni kavramların gündemi meşgul edeceği yönünde.